İSLAM ve TASAVVUF, İLİM veİRFAN, BİLİM ve TEKNOLOJİ ,SPOR ve HOBİ BURADA

TASAVVUFÎ TERİMLER (S)
..:: 14 ::..

   ŞABANİYYE-İ HALVETİYYE: Kurucusu Hacı Şa'ban-ı Veli'dir. Halvetî tarikatının kollarından biri. Hacı Şa'ban-ı Velî'nin Şeyhi de Hayreddin-i Tokâdi (k) hazretleridir. Mezarı Bolu'ya 10 km. mesafededir.

   ŞAD: Farsça, neş'e, sevinç, bahtiyar, mutlu gibi anlamlan olan bir kelime. Sûfînin, kabz hâlinden bast hâline geçmesine şad denir.

   ŞAH: Farsça, hükümdar, demektir. Hafifletilmiş olarak şeh şeklinde de kullanılır. Şeyh ve Velî'ye de, şah denir. Orta Asya ve Hindistan'daki sûfîler için, bu tâbir kullanılır: Şah Abdullah Dihlevî, Şah Muhammed Bahâeddin Nakşbend vb. Bektaşîlerin de, bu tâbiri sıklıkla kullandıkları görülür. Hz. Ali için, Şâh-ı Merdân, Şâh-ı Necef, Şâh-ı Vilâyet gibi tâbirler kullanılır.
   Şah kılıcı sallamak: Eskiden Anadolu'da İran'a bağlılığını bildiren kişiler için Osmanlı tarihçileri tarafından kullanılan bir deyim. Şahlığı şeyhliğe çeviren İbrahim Ethem gibi zatların yanı sıra, şeyhliği şahlığa çeviren, siyasal faaliyetlerde bulunan sûfîler az değildir. Tasavvuf tarihi içinde, sûfîlerin kurmaya muvaffak olduğu devlet sayısı Orta Asya, Hindistan, Malezya, Çin, Afrika, Kafkasya gibi yerlerde kırkı bulmaktadır. Hoca Muhammed Bahâeddin Nakşbend'in hocası Halil Ata Gazan Han'ın Maveraünnehir'de, hâkimiyeti yedi yıl süren ve Şamanist Türkler arasında İslam'ı yayma çabaları içinde bir devlet kurduğu görülür. Afrika'da, Osman Dan Fudî, Umar Tal Hac, Amadu Bellu, Emir Abdulkâdir-i Cezâyirî, Kafkasya'da Şeyh Şamil en-Nakşbendî ve Hacı Murad gibi zevat, konunun başat örnekleridirler, iran'daki Safevîleri de bu meyânda zikretmek mümkündür.

   Şâh-ı Murgan-ı Melekût : Melekûttaki kuşların şahı; Hz. Muhammed (s).
   Şâhbâz-ı Sidre-Nişîn: Sidre-i Müntehâya konan şahin: İnsan ruhu, arınmış ruh.

      Biz ezelden tâ ebed meydana gelmişlerdenüz,
      Şâh-ı Merdân aşkına merdâne gelmişlerdenüz.
      Hatayî

      Arifin halini tarif ne hacet,
      Efsâne sözlerden eyle feragat.
      Herdedir, bir göster, sâhib-kerâmet?
      Ali çokdur, Şâh-ı Merdân bulunmaz.
      Türabî

      Şah içün çak eylediler ten libasın terk edüb,
      Terk-i tecrîd oldılar, tâc u kabadan geçdiler.
      Hayretî

   ŞÂH-I KEVNEYN: Farsça-Arapça tamlama. İki dünyanın hükümdarı manasınadır. Hz. Muhammed (s) için kullanılır.

      Şâh-ı kevneyn ü imâmü'l-Harameyn
      Nûr-u bi-şeyn ü Nebiyyü's-Sakaleyn
      Hâkânî

   ŞÂH-I LEVLÂK: Farsça-Arapça tamlama. Levlâke levlâke lemâ halaktu'l-eflâk (Sen olmasaydın, Sen olmasaydın, kâinatı yaratmazdım) hadis-i kudsîsindeki levlâk ifâdesi kullanılarak, Hz. Peygamber (s)'e Levlâk'ın hükümdarı, yani "Şâh-ı Levlâk" denir.

      Şâh-ı Levlâk gibi hısn-ı haşinim var iken,
      Ne bu sûziş, bu güdaziş ne bu âh ü feryad.
      Nâbî

   ŞÂH-I MERDÂN: Farsça tamlama, erkeklerin şahı, hükümdarı demektir. Hz. Ali için kullanılır bir tabirdir.

      Yüz meşakkat çekse kâm-ı dil tapar encâm-ı kâr,
      Her kimin mevtası âlemde Şeh-i merdân olur.
      Fuzulî

   ŞÂH-I NECEF: Necef şehrinin şahı demektir. Hz. Ali (r) Necef'te medfun olduğu için bu tabir kullanılmıştır.

   ŞÂH-I RİSÂLET: Farsça-Arapça bir tamlama. Peygamberliğin şahı demektir. Hz. Peygamber Efendimiz (s) hakkında kullanılan bir tâbir.

   ŞÂH-I VELAYET: Farsça-Arapça tamlama. Veliliğin şahı, hükümdarı demektir. Hz. Ali (r) hakkında kullanılan bir tâbirdir.

   ŞÂH-I ZÜLFİKÂR: Zülfikâr Hz. Ali Efendimizin (r) kılıcının ismidir. Farsça-Arapça terkib olarak, Zülfikâr'ın şahı demektir. Bu unvan, Hz. Ali (r)'ye aittir.

      Bunda bağlamış gaza şemşirini sultan-ı Rûm,
      Bunda salmış saye-i ikbâl Şâh-ı Zülfikâr.
   Fuzulî

   ŞÂHİD: Arapça gören, şâhid olan, şehâdet eden demektir. Sâlikin kalbinde hazır ve mevcut olan, kalbin iştigal ettiği düşünceye, denir. Kalbi istilâ eden ilim ise, şahid-i ilm, vecd ise şâhid-i vecd olarak anılır. Bir kimse bir başkasına kalbten ilgi duyar ve ona bağlanırsa, bu sevdiği şahıs, o kimsenin şahididir. Aklın, fikrin meşgul olduğu şeye şâhid denmesi, sanki zihnen meşgul olunan şeyin gözönünde imiş gibi bulunmasmdandır. Şâhid, temaşa edilen zuhurlar, feyz ve tecellî manalarında da kullanılmıştır. Bir de, şâhid-şâhed vardır ki bu, güzel ve sevgili manalarını içerir.

   ŞAHİDE: Arapça, şehâdet eden, gören anlamına dişil bir kelime. Mezara dikine yerleştirilen, üzerinde yazı ve çiçek bulunan mermer baş ve ayak taşları hakkında kullanılan bir tâbir. Üzerindeki yazı, mezarın hangi şahsa ait olduğunu belirttiği için bu tâbir kullanılmıştır.

   ŞÂHMEDÂRİYYE: Bkz. Medâriyye.

   ŞÂKİRD: Farsça, öğrenci demektir. Fütüvvet yolunda bir sanata giren kişiye ve okul talebesine, eskiden şâkird denirdi. Şâkird, sanatta ustalaştığı zaman, ustası ona törenle peştemal (havlu) kuşatırdı.
   Şakirdi ustasına peştemal kuşatır: Yetenekli öğrenciler hakkında kullanılan bir atasözü.

      Şakirtleri taş yonarlar,
      Yonup üstada sunarlar.
      Çalab'ın ismin anarlar,
      O taşın her paresinde.
      Hacı Bayram Velî

   ŞALVAR: Farsça, ağı geniş ve bol, uçkurla bağlanan, paçaları dar, alta giyilen, dış giysisi veya bir tür pantalon. Fütüvvet yoluna giren kişi, girdiği meslekte zamanla ustalaşır, olgunlaşırsa, ona belirli bir törenle, şalvar giydirilir, şed (kuşak) kuşatılır. Hırka nasıl tasavvuf erbabına ait ise, aynı şekilde şalvar da, fütüvvet ehlinin elbisesidir.

   ŞAM: Arapça yanaktaki ben'e "Şame" denir, bu bir güzellik simgesidir. Farsça akşam demektir. Suriye'nin başkenti, bilindiği üzere Şam şehridir. Ferheng'de belirme (ta'ayyun) perdeleri ve çokluk olarak tanımlanmıştır.

      Şam'dan çıktığım akşama dedim şâm-ı şerif.
      Ali Rıza Paşa

eminekaya2010.tr.gg

İslam adına herşeye bu linki tıklayarak ulaşabilirsiniz...

KUR`AN TEFSİRİ İZLE

Sitene Ekle