ÇÂH-I ZANAH: Farsça, çene çukuru anlamında bir tamlama. Temaşa hâlinde görülen sınırlardaki müşkiller.
ÇALİPÂ: Farsça, haç demektir. Tabiat, maddî âlem. Çalipân: Bektaşî hilâfet ve icazetnamelerine konulan başlık.
ÇALMA-ÇALMA DESTÂR : Bir tür sarık. Bu sarıklara çalma destâr da denilir. Çalma sarıklar, beyaz renkli olup ilmiyye sınıfına mensup kimseler tarafından giyilirdi. Kelime olarak çalma, sıvama olmayan kaba şey demektir.
ÇAR ALÂMET: Farsça-Arapça. Çar, çehâr'dan bozulmuş olup dört manasına gelir. Alâmet, işaret, iz, nişan, sembol gibi manaları ihtiva eder. Bu şekilde çar alâmet, dört işaret demektir. Bektaşîlerde, halife olan kişiye, deriden dikilmiş, iç tarafında bir şeyler konmak için düğmeyle iliklenen deliklere sahip, bele sarılan ince ve uzun bir sofra, çerâğ (yani mum), alem (yani bayrak) ve seccade verilir. Sofra, çerâğ, seccade ve alem o kişinin Bektaşî olduğunun alâmeti olması münasebetiyle, bu enstrümanlara çehar-alâmet, veya galat tarzda kullanılışıyla çar alâmet denir. Sofra, ince, uzun olması sebebiyle elif harfine benzetilerek, elifî sofra adıyla da anılırdı.
ÇAR DARB: Farsça-Arapça. Dört vuruş demektir. Kalenderîler ve abdallar, başlarında biten bütün kılları usturaya vurdukları için, yapılan traş işlemine bu ad verilmiştir. Başta bulunan kıllar dört çeşittir: 1. Saç, 2. Kaş, 3. Bıyık, 4. Sakal. Kalenderîler ve abdallar tıraş oldukları zaman, başlarının üzerinde hiç kıl bulunmazdı. Bu durumu ifade etmek üzere, çar darb yapan dervişler için cevâlıka, cavlaklar, terimleri kullanılırdı. Hayderîler, ve Câmîler de, bu Kalenden dervişleri gibi, saç ve sakallarını tıraş ettirirler, ancak bıyıklarını kesmezlerdi. XVI. yüzyıl Mevlevîlerinden Sîneçak Yusuf Efendi de, çehâr darbı kabul edenlerdendir. Sakalımla başımı Bıyığımla kaşımı, Hak onara işimi, Bu sakalı kırkarım Kaygusuz Abdal Kalenderîler çar darbı şu şekilde izah ederler: Derviş, Allah'ı zikirle meşgul iken kendisine bir hâl gelir, o sırada dervişin kalbi dört darb ile zikreder. Bu durumdaki bazı dervişlerde neş'e zahir olur, bu neş'enin etkisiyle saç, sakal, bıyık ve kaşını tıraş ederler. Abdalların açıklaması da kısaca şu şekildedir: Âlem-i mânâda insanın yüzü, şu gökteki aydan daha parlaktır. Bu parlaklığı, siyah renkli baş kılları ile örtmek niye? Modern çağdaki bunalımın doğurduğu "skin heads" (Dazlaklar) gurubunun cevâlıka ile herhangi bir bağının bulunmadığını ifade etmek zaittir, gereksizdir.
ÇÂRDEH-İ MA'SÛM-I PAK : Farsça, on dört temiz suçsuz demektir. İsnâ Aşeriyye ve bazı tasavvufçulara göre bu ondört kişi, Hz. Peygamber, Hz. Falıma, ve oniki imamdır. Bektaşîler 12'yi 14'e çıkartırlar ki bunlar şunlardır: 1.Hz. Ali (r) 2. Muhammed Ebûbekr İbn Aliyyi'l-Murtazâ 3. Abdullah İbn Hasan İbn Aliyyi'l-Murtazâ 4. Kasım İbn Hüseyn İbn Aliyyi'l-Murtazâ 5. Hüseyn İbn Ali Zeynelâbidin İbn Hüseyn 6. Kasım İbn Ali Zeynelâbidin 7 Aliyyi'l-Ahtaş İbn Muhammed el-Bâkır 8. Abdullah İbn Ca'fer-i Sâdık 9. Yahya el-Hâdî İbn Ca'fer-i Sâdık 10. Salih İbn Musa el-Kâzım 11. Tayyib İbn Musa el-Kâzım 12. Ca'fer İbn Muhammed et-Takî 13. Ca'fer İbn Hasen el-Askerî 14. Hasen İbn Hüseyn el-Askerî (Radıyallahu anhum). Listeden anlaşılacağı üzere, bu ondört suçsuz temiz kişiler, Hz. Ali (r)'nin neslinden gelenlerdir.
ÇÂR-I YAR-İ GÜZİN: Farsça, dört seçkin dost anlamında zincirleme bir tamlama. İlk dört halife: Hz. Ebubekir (r), Hz. Ömer (r), Hz. Osman (r), Hz. Ali (r).
ÇARK-ÇARH: Farsça. Yaka, gök, talih, okyayı, yer, devam eden, süren gibi manaları ihtiva eder. Mevlevîler sağ ayağa çarh, sol yağa da direk derler. Semâ sırasında, direk adı verilen sol ayağa dayanılarak, sağ ayak döndürüldüğü için bu adın verildiği kaydedilir. İki türlü çarh vardır: Tam çarh ve yarım çarh. Sema sırasında sağ ayak kaldırılır bir tur atılır, ilk noktaya değerse, buna tam çarh, tam daire tamamlanmaz ise yarım çarh denir. Çark atma tekniğini kaynaklar şu şekilde kaydeder: Sol ayak sabittir. Mevlânâ bunu "bir ayağımız şeriatta sımsıkı sabittir, kımıldamaz, yani İslâm'dan vazgeçmeyiz, ona sıkıca bağlıyız, bütün vücud varlığımız onun üzerine bina edilmiştir, dayanağımız İslâmdan başkası değildir." şeklinde açıklar. Sağ ayak ise, dönme hareketini Kabe'yi tavaf dâiresi pozisyonunu esas alarak yapar. Mevlana Celâleddin Rumî, sağ ayağın çizdiği bu daireyi, "biz diğer ayağınızla bütün meşrep, din, mezhep, görüş, fikir, hikmet ve kanaatleri dolaşır, onları tanır, bilir, onlara hoş görü ile davranırız, onları anlamaya çalışırız, diyalog kurarız" şeklinde açıklar.
ÇAR TEKBİR: Farsça-Arapça. Dört tekbir demektir. Bu tekbirler cenaze namazında alınır. Tasavvufta dört tekbir, her şeyden sıyrılmak manasını ifade eder. Cenaze namazı tekbirlerle kılındığında, artık ölü toprağa verilir, dünya ile bir ilgisi kalmaz, işte sufîler de ölmeden önce ölme sırrına ulaşmak için, varlıklarının cenazesini fenaya defneder. Ünlü iran'lı sufî Hafız, Divan'ında "Ben aşk çeşmesinden abdest alınca, dört tekbirle varlığın cenaze namazını kıldım" der.
ÇARUPKEŞ: Farsça, Çârûb, süpürge demektir. Peygamber Efendimizin (s) türbesini süpüren kimse için kullanılır. Tasavvufta da, tarikat şeyhleri için terim olmuştur. Şeyhler, müridlerinin kalbinde, Allah'a ulaşmayı engelleyecek yetmiş bin perdeli maniayı süpürdükleri için "süpürgeci" unvanıyla anılmışlardır. Anadolu'da, türbelere süpürge adama âdeti ile bu espiri arasında bir bağlantı olduğunu zannediyoruz. Türbelere verilen süpürgeler, Annemarie Schimmel'in de ilgisini çekmiştir.
ÇAVUŞ: Türkçe çavmak kökünden türetilmiştir. Orduda onbaşının üstündeki rütbeye denir. Ancak bu kelime esas anlamı itibariyle haber taşımayı ifade eder. Herhangi bir işe bakan kişi anlamında da kullanılır. Günümüz, bazı sufiyye mekteplerinde özellikle Rifâîlerde, müridlerin ruhanî terbiyesinde, şeyhe yardımcı olmak üzere, şeyh tarafından seçilen, manevî olgunluğa ermiş kişilere çavuş denmektedir. Bunun üzerinde nâiblik veya vekillik gibi unvanlar bulunur.
ÇEHRE: Farsça gülyüz demektir. Kemal sahibi ariflerin gönüllerinde pırıldayan mutlak tecelliler. Sâlikin rüyada veya kendinden geçtiği sırada gördüğü tecelli ki maddi âlemde görülmez.
1-MERYEM SURESİ 96.AYET
İMAN EDİP,SALİH AMEL İŞLEYENLER VAR YA , RAHMAN OLAN ALLAH ONLARI SEVDİRECEKTİR (gönüllere)
2-KEHF SURESİ 6.AYET
(EY MUHAMED) DEMEK ONLAR,BU SÖZE (kitaba) İNANMAZLARSA, ONLARIN PEŞİNDE ÜZÜLE ÜZÜLE KENDİNİ HELAK EDECEKSİN !
AMELLER NİYETLERE GÖREDİR
YAPILAN İŞLER NİYETLERE GÖRE DEĞERLENİR.HERKES YAPTIĞI İŞİN KARŞILIĞINI NİYETİNE GÖRE ALIR. KİMİN NİYETİ ALLAHA VE RESULUNE VARMAK, ONLARA HİCRET ETMEKSE,ELİNE GEÇECEK SEVAP ,ALLAH VE RESULUNE HİCRET SEVABIDIR.KİMDE ELDE EDECEĞİ BİR DÜNYALIĞA VEYA EVLENECEĞİ BİR KADINA KAVUŞMAK İÇİN YOLA ÇIKMIŞSA ,ONUN HİCRETİ DE HİCRET ETTİĞİ ŞEYE GÖRE DEĞERLENİR.
İBADETE DEVAM..
ÂİŞE RADIYALLAHU ANHA ŞÖYLE DEDİ:
RESULULLAH SALLALLAHU ALEYHİ VE SELLEM
AĞRI, SANCI VEYA BENZER BİR SEBEPLE GECE NAMAZINI GEÇİRİRSE,BİR SONRAKİ GÜNÜN GÜNDÜZÜNDE ON İKİ REKAT NAMAZ KILARDI.
